بررسی اثرات تلفیقی قارچ میکوریز آربوسکولار(glomus intraradices) و اسیدجاسمونیک بر مقاومت به خشکی در دانهال های پسته رقم قزوینی

به منظور بررسی اثرات تلفیقی قارچ میکوریز آربوسکولار(glomus intratadices) و اسیدجاسمونیک بر رشد دانهال های پسته رقم قزوینی تحت تنش خشکی، آزمایش گلخانه ای طراحی و میزان مقاومت گیاه و برخی از پارامترهای رویشی و فیزیولوژیکی آن مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل با سه فاکتور (میکوریز و بدون میکوریز، غلظت های 0، 50 و 100 میکرومولار اسیدجاسمونیک و دور آبیاری یک روز به عنوان شاهد، 3، 6 و 10 روز در میان) در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. بذور جوانه دار شده در مخلوط خاکی با نسبت 2:1 از خاک مزرعه و ماسه اتوکلاو شده در گلدان های 5 کیلوگرمی کاشته شدند. به گلدان های میکوریزی حدود 150 گرم از مایه تلقیح میکوریزی که شامل قطعات ریشه ذرت میکوریزی و خاک بود، اضافه شد. در مدت 4 ماه رشد گیاهان، از آب مقطر برای آبیاری استفاده گردید و پس از انجام تست آلودگی، 4 سطح تنش خشکی به مدت 70 روز اعمال و گلدان ها به صورت وزنی تا حد ظرفیت زراعی آبیاری شدند. تیمار اسیدجاسمونیک به طور هم زمان با شروع تیمار خشکی، به صورت محلول پاشی برگی در 3 نوبت و با فاصله هر 3 هفته یکبار انجام شد. بر طبق نتایج، بیشترین میزان پارامترهای رویشی از قبیل تعداد و سطح برگ، ارتفاع و قطر ساقه، طول سیستم ریشه ای، وزن خشک برگ، ساقه و ریشه در دانهال های میکوریزی مشاهده شد و افزایش سطوح خشکی به طور قابل ملاحظه ای باعث کاهش این پارامترها گردید. کاربرد اسیدجاسمونیک منجر به کاهش سطح برگ و ارتفاع ساقه و افزایش درصد ریزش برگ و حجم سیستم ریشه‎ای شد. گیاهان میکوریزی کارایی مصرف آب، محتوای نسبی آب برگ و پتانسیل فشار آوندهای چوبی ساقه بیشتری نسبت به گیاهان غیر میکوریزی نشان دادند. تنش خشکی منجر به افزایش کارایی مصرف آب و کاهش پتانسیل فشار آوند چوبی ساقه گردید. اسیدجاسمونیک نیز پتانسیل فشار را کاهش داد. تنظیم کننده های اسمزی شامل پرولین، قندهای محلول، ترکیبات فنولی و اسیدهای آمینه آزاد در دانهال های میکوریزی با افزایش سطوح خشکی میزان کمتری در مقایسه با غیر میکوریزی داشتند. مواد فنولی نیز تحت تأثیر اسیدجاسمونیک افزایش یافت. گیاهان میکوریزی دارای میزان کلروفیل a، b و کل، نسبت fv/fm و شاخص عملکرد بیشتری بودند و با افزایش شدت خشکی از میزان این پارامترها کاسته شد. اسیدجاسمونیک نیز منجر به کاهش کلروفیل a برگ گردید. آلودگی میکوریزی ریشه دانهال های پسته تحت تنش خشکی کاهش نشان داد. میکوریز باعث افزایش معنی داری در غلظت عناصر غذایی از جمله فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن، روی و مس در برگ، ساقه و ریشه و همچنین منجر به کاهش منگنز ساقه و ریشه گردید. در پاسخ به افزایش سطوح خشکی میزان عناصر در دانهال های تحت تنش کاهش یافت. کاربرد اسیدجاسمونیک باعث افزایش فسفر و کلسیم کل گیاه و پتاسیم، آهن، روی و مس ریشه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که اثرات تلفیقی میکوریز و اسیدجاسمونیک منجر به افزایش رشد رویشی و بهبود جذب آب و عناصر غذایی و در نتیجه افزایش مقاومت دانهال های پسته به تنش خشکی گردید.